Macht moet bespreekbaar worden
Macht in organisaties schept een krachtenveld, dat bepalend is voor hun (on-) stuurbaarheid en hun verbeterpotentieel. Macht is een managementprobleem, dat alle aandacht verdient. Macht moet gewoon worden en dus bespreekbaar. De inzet ervan breed doordacht en gestuurd. Ik werk met passie en overtuiging er aan om macht op de organisatie-agenda te krijgen.
Ik ben bezig met een blogserie over macht, gebaseerd op de verhalen van mensen die me over hun ervaringen vertelden. Ik publiceer ze op LinkedIn.. Je kunt ze ook lezen op mijn website: De Politieke Dimensie Volgend jaar bundel ik al die verhalen in een nieuw boek.
Het tweede artikel over invloedstijl
In mijn gesprek met Suzanne, commercieel directeur in een groot technologiebedrijf hadden we het over haar invloedstijl. Kenmerkend daarvoor was, dat ze haar verbindende stijl als mensen-mens combineerde met de eisen van zakelijke samenwerking. Tegelijk bleek haar verbindende stijl zelf goed te passen bij de omgangsstijl in het technologiebedrijf.
Suzanne:
Ik merk dat ik zelf in mijn omgang met mensen een wat mannelijke stijl heb. Mannen gaan vaak grappig en humorvol met elkaar om, op een manier die je vechterig zou kunnen noemen. Ze maken soms harde opmerkingen, ook wel persoonlijk, maar trekken zich dat niet zo aan. Dat gaat ook gepaard met gelach, je deelt uit en je incasseert, dat is leuk. Ik vind dat ook leuk. Als er dus opmerkingen of grappen worden gemaakt die je als vrouwonvriendelijk zou kunnen interpreteren, dan trek ik me dat niet aan, het is een spel. Ik kan ook manonvriendelijke grappen maken zoals hoe zielig ze zijn als ze ziek zijn. Ik ben zelf dus ook niet op mijn mond gevallen. Ik deel ook uit als het nodig of leuk is. De meeste vrouwen binnen onze onderneming hebben deze ‘mannelijke’ stijl.
Het centrale spel met inhoud en macht
In elke organisatie doen mensen allereerst hun dagelijkse werk. Er moeten problemen worden opgelost en keuzes gemaakt. Dat gaat natuurlijk met allerlei overleg gepaard, via e-mail, via rapportages, via vergaderingen. Al dat overleg noem ik het spel met de inhoud. Ik noem het een spel, omdat iedereen invloed uitoefent op anderen en de invloed van anderen ondergaat. Denk aan een voetbalwedstrijd waarin dat heel zichtbaar gebeurt. In elke organisatie is dit spel met de inhoud verstrengeld met een spel met macht. Er is een met macht opgedragen agenda waaraan men zich te houden heeft, er zijn met macht opgelegde doelen die moeten worden nagestreefd, er worden met macht knopen doorgehakt die moeten worden geaccepteerd, al had men zelf anders gewild.
Het spel met de relatie in het algemeen
Suzanne heeft het niet over dat spel met de inhoud, maar over een ander spel, het spel met de relatie. In dat spel richten de spelers hun aandacht op zichzelf en op elkaar, op praten over hun privéleven en zorgen, praten positief of negatief over zichzelf en over elkaar. Je ziet dat spel met de relatie zich overal afspelen, aan het begin van de dag als men binnenkomt, voordat de vergadering begint, soms als onderbreking als de spanning te groot wordt, achteraf napratend, in ontmoetingen bij het koffieapparaat, in de kantine.
Het spel met de relatie is een buitengewoon belangrijk spel, dat helpt om de verhoudingen goed te houden, om te ontspannen na allerlei serieuze besprekingen. Als het spel met de relatie goed wordt gespeeld, dan helpt het om spanningen die ontstonden door het spel met de inhoud en de macht op te vangen en op te heffen.
Suzannes spel met de relatie
Suzanne vertelt dat het spel met de relatie in haar organisatie een eigen mannelijk karakter heeft, en dat zij en haar vrouwelijke collega’s daar goed in mee kunnen gaan. Laten we dat spel wat nader analyseren.
Het spel met de relatie is een spel met wederzijdse beeldvorming. Je laat dingen van jezelf zien en geeft een beeld van jezelf. Je wijst op dingen bij anderen en schetst beelden van hen, van aanwezigen, maar ook van afwezigen. In de organisatie van Suzanne neemt het relatiespel de vorm aan van humor, plagen en spot. Door de veilige omgeving kunnen dingen tegen elkaar worden gezegd die onder andere omstandigheden niet mogelijk waren. En omdat dit ook wordt geaccepteerd, versterkt dat het gevoel van veiligheid, het kan allemaal. Na mijn commentaar geeft Suzanne een betekenisvolle toelichting,
Het is een spel zoals in een thuissituatie, want bovenal kunnen we dit spel van relatie spelen omdat we ons als een familie voelen in een veilige omgeving.
Het spel met de relatie als spel met respect
Ik onderscheid in het spel met de relatie drie deelspelen, het spel met vertrouwen, met persoonlijk begrip en met respect. Elk spel draait om eigen vragen:
- Kunnen wij elkaar vertrouwen?
- Kunnen en willen wij elkaar begrijpen?
- Kunnen we elkaar respecteren, en wat respecteren we dan van elkaar?
Ik denk dat het in het relatiespel dat Suzanne beschrijft allereerst gaat om wederzijds respect. Dit spel met respect is een soort schijngevecht waarin je waarin je elkaars persoonlijke zwakheden met een lach op de hak neemt. Je laat merken dat je daar tegen kunt en vraagt dat ook van de ander. Het respect waar het om draait is waardering voor ieders vermogen om uit te delen en te incasseren. Wat op het spel staat is ieders mannelijkheid. Ben je wel een kerel, wij kerels onder elkaar doen dat, leuk, met groot plezier, doet het pijn, prima, dat drinken we af.
Het spel met vertrouwen speelt op de achtergrond mee. Elke harde opmerking over tegenspelers doet een appèl op hun vertrouwen, dat je het niet zo meent, ook als je misschien over de schreef gaat. Je vertrouwt er samen op dat de ander harde grappen en nare opmerkingen toch accepteert, omdat je beiden weet dat je een schijngevecht levert zonder kwade bedoelingen.
Het spel met begrip staat meer op de achtergrond. Begrip is er wel, maar openlijk meeleven en meevoelen wordt tijdens het schijngevecht eerder vermeden dan getoond.
Mannen onder elkaar
Het door Suzanne beschreven spel komt veel meer voor, in meer of minder harde vorm. Wil je voorbeelden van de harde vorm zien, kijk dan eens naar het zeer populaire Veronica Inside, met Johan Derksen als uitblinker, waarin het zo wordt gespeeld. In de praktijk van het werk zal het in minder extreme vorm, soms even, soms wat langer, optreden. Je moet wel weten wanneer het gebeurt, dan laten zien dat je de humor direct begrijpt, dat is een echt teken. Vrouwen zouden inderdaad dit spel tenminste moeten begrijpen en zich realiseren dat het om schijngevechten gaat, waarin de oordelen wel met een beetje pijn willen raken, maar niet bedoeld zijn om te kwetsen.
Suzanne reageert:
Ik herken de beschrijving. Door de grappen wordt mijn inziens de relatie verbeterd, zelfs in die ‘vechtigere’ setting. Je geeft toch iets van jezelf bloot. Het spel wordt wel geregisseerd, nu even wat lachen en dan weer serieus. Ja, als je niet van repliek kunt dienen in een dergelijke sessie wordt je toch minder serieus genomen en wordt je mening wat minder gehoord. Dat is wat minder hard dat het misschien klinkt, maar je status in de groep, natuurlijk ook afhankelijk van je inhoudelijke deskundigheid, wordt toch mede door jouw meevechten bepaald.
Ik zie daarin een verschil met veel andere vrouwen buiten onze eigen onderneming. Andere vrouwen voelen zich vaak gekwetst als bepaalde opmerkingen worden gemaakt en worden daar boos over. Zij interpreteren allerlei opmerkingen anders dan ik doe. Ik interpreteer allerlei opmerkingen als ondoordacht, niet kwaad bedoeld, onderdeel van geplaag zonder slechte bedoelingen, zonder de bedoeling mij te corrigeren of te bekritiseren. Ik denk dat die mannen dat zo niet bedoelen, maar ze zijn zich er niet bewust dat ze dan krenken. Ik zelf kan ook soms mensen krenken zonder dat in de gaten te hebben. Grapjes en humor worden veel gebruikt om ook de sfeer wat losser te maken. Het heeft wat mij betreft ook dat doel.
Ik heb de indruk dat andere vrouwen, buiten de organisatie anders reageren dan ik en mijn vrouwelijke collega’s dat doen. Zij interpreteren anders, zeker ook vanuit een ander referentiekader: bepaalde opmerkingen hebben een doel, kritiek, correctie, expres mij even pakken. Ik heb de indruk, dat dit wel eens zou kunnen voortvloeien uit een gebrek aan zelfrespect of zelfvertrouwen bij vrouwen, dat pijn gaat doen, zodra iemand niet zo bedoelde maar toch harde grappen over hen maakt
Toevallig van het weekend gesproken met een kennis die gaat scheiden, niet uit vrije wil. Ze is heel positief gebleven, zoekt de schuld niet bij zichzelf en tijdens de discussie kwamen we tot de conclusie dat zelfvertrouwen of zelfrespect hier aan ten grondslag ligt. Onze conclusie was ook dat als je een warm nest hebt gehad waarin mensen in je geloven en vertrouwen automatisch je zelfrespect groeit met alle mooie voordelen op latere leeftijd.
Relatiespel stelt zijn eisen
Suzanne onderscheidt haar spel met relaties van het relatiespel van andere vrouwen. Vrouwen die het aan zelfrespect ontbreekt zullen het moeilijk hebben met een relatiespel dat zich kenmerkt door een humoristische aanvallen op elkaars respect en zelfrespect. Wil je dat spel goed mee kunnen spelen, dan vraagt dat wel voldoende zelfrespect, om zonder gekwetstheid en met humor te reageren op aanvallen daarop. Mis je zelfrespect, dan wordt het heel moeilijk om niet zo slecht gemeende aanvallen op jouw zwaktes te verwerken. Je gemis aan zelfrespect laat de pijn van het tekort dat je ervaart extra sterk voelen. Humor en lachen is er dan niet meer bij. Eerder schaamte, boosheid, op jezelf maar ook op de ander, en jezelf terugtrekken. Zouden vrouwen daar meer last van hebben? Het zou mij niet verwonderen.
Conclusie
Suzanne is nu commercieel directeur bij technologiebedrijf. Een vrouw met succes. Op de vraag naar haar invloedstijl gaf ze als antwoord dat ze heel goed mee speelde in het wat mannelijke relatiespel in haar organisatie. Had ze zich niet aangesloten bij dat relatiespel met respect en disrespect, dan was het veel moeilijker geworden om die positie te bereiken. Door dat spel met respect mee te spelen in de vigerende speelstijl, kon ze een relatienetwerk opbouwen, waarin ze gerespecteerd en vertrouwd werd, dat ze kon gebruiken om invloed uit te oefenen, ook in het dagelijkse spel met inhoud en macht.
Hoe zit dat met macht op jouw werk?
Heb jij een verhaal over macht? Loop je vast? Heb je het gevoel dat je een speelbal bent? Of heb je je juist succesvol in het machtsspel gemanoeuvreerd? Bestuurder, manager of professional, ik wil graag jouw ervaringen horen. Mail of bel me dan met een korte beschrijving van de situatie. Zit er voldoende verhaal dan interview ik je graag (anoniem) voor deze blogserie. Hier vind je meer informatie over wie ik ben en waar ik te vinden ben en wat ik te bieden heb.
