Het innerlijk gesprek als machtsspel met jezelf
Het eerste blog over het innerlijke gesprek, over hoe je meer bewust kunt handelen als je in een machtsspel verwikkeld bent geraakt, liet zien hoe Emma dat innerlijke gesprek gebruikte om zich te bevrijden uit een gevecht met veel destructieve macht, waarin ze zich te veel in had vastgebeten. Daarmee hebben we één belangrijke functie van dat innerlijke gesprek te pakken.
Het innerlijke gesprek kan nog veel fundamenteler worden gevoerd: als reflectie over eigen leven, over eigen levenswijze, over gezonde en ongezonde patronen en als middel om daar bewust mee om te gaan. Emma’s verhaal laat zien, hoe ze niet alleen reflecteert over haar directe gevecht met de managers, maar ook over een interactiestijl, die de omgang met destructieve macht bemoeilijkt.
De oorspronkelijke interactiestijl van Emma
Emma vervult haar werk als professional met veel passie. Ze ‘is van de inhoud’: ze overlegt en maakt besluiten en afspraken op basis van deskundigheid. In haar bemiddelende functie zoekt ze naar gedeelde visies en grote lijnen, die als basis dienen voor constructief overleg over uiteenlopende inzichten en belangen tussen de ICT-afdeling en de business afdelingen.
Naast de inhoud gaat het haar om goede relaties, om vertrouwen, openheid en wederzijds respect. Ze zorgt daar actief voor, geeft ruimte aan de verschillende inzichten en belangen. Ze onthoudt zich van spelletjes, die door anderen wel worden gespeeld. Zo probeert ze steeds de verbinding in stand te houden tussen enerzijds de ICT en anderzijds de business.
Zorg als fundament van Emma’s interactiestijl
Emma’s interactiestijl kenmerkt zich door een voortdurende zorg. Ze zorgt voor een goede samenwerking tussen de afdelingen, ze zorgt voor herstel van beschadigde verhoudingen tussen haar en het management. Ze neemt steeds het initiatief om mensen bij elkaar te brengen en te houden, ze voelt zich daar ook moreel verantwoordelijk voor. Die verantwoordelijkheid motiveert haar om steeds opnieuw een appèl op ruziënde partijen te doen om met elkaar op te trekken.
Van zorg naar zakelijk
Emma constateerde dat na het staken van haar gevecht, haar boosheid snel afnam. Ze stopte om op een negatieve en verontwaardigde manier te vertellen over het onrecht dat had plaatsgevonden. Haar verhaal werd zakelijk. Ze merkte dat ze daarin verschilde van de andere teamleden, die meer in de dader-slachtoffer modus bleven spreken.
Op het moment dat ze haar verantwoordelijkheid opgaf, gaf ze ook haar plicht tot zorg op en het schuldgevoel waardoor ze zich had laten drijven. Ze ging met meer afstand naar het gebeuren kijken, met minder emotie en oordelen, meer zakelijk.
Die afstand hielp haar om te concluderen dat ze ondanks een meer zakelijke attitude, wel trouw aan haar eigen waarden van openheid en vertrouwen wilde blijven. Daarom besloot ze de organisatie te verlaten. Het daarop volgende exit gesprek met één de managers heeft ze op een constructieve manier gevoerd dankzij haar nieuw verworven zakelijkheid. Natuurlijk kon er geen sprake zijn van volledige openheid en vertrouwen, er was te veel stuk gemaakt. Toch werd het een gesprek dat met wederzijds respect en begrip werd gevoerd, met erkenning van de manager voor de gemaakte fouten.
Commentaar
Een nieuwe interactiestijl
Emma blijft op de inhoud gericht, en op de visie die nodig is om mensen op die inhoud bij elkaar te krijgen. Ze blijft ook relatiegericht. Wederzijds vertrouwen en respect blijven leidend voor haar. Ze geeft het idee op dat ze een zorgverplichting heeft voor haar collega’s en hun relaties. Met grote consequenties voor haar houding in dit conflict.
- Tot dan toe had ze geprobeerd het algemeen belang te dienen. Nu dat niet lukte koos ze voor eigen belang.
- Ze had zich verantwoordelijk gevoeld voor ieders handelen. Nu gaf ze dat op en was meer gefocust op haar eigen handelen..
- Ze had de zorg op zich genomen voor een goede samenwerking, en de schuld voor als het fout ging. Dat hield op.
- Ze ervoer grote druk als gevolg van al die verplichtingen. Die stress verdween met het creëren van een zakelijke afstand.
De verzorgende interactiestijl nader bekeken
Wat betekende het voor Emma om de verzorgende interactiestijl op te geven? Ik baseer mijn antwoord op inzichten van de politieke denker Hannah Arendt. Zij maakt een onderscheid tussen ‘arbeiden’ en ‘handelen’. Met ‘arbeiden’ denkt Arendt aan het helpen van elkaar in ons bestaan als biologische wezens. Met ‘handelen’ denkt zij aan het beïnvloedingsspel van mensen in de politieke arena. Ik heb het woord ‘arbeiden’ vervangen door het woord ‘zorgen’,[1] de omgang met en ondersteuning van elkaar die in de privéwereld van het grootste belang is. Wat Arendt handelen noemt, noem ik politiek handelen: het beïnvloedingsspel met communicatie en macht, dat in de politiek, maar ook in organisaties wordt gespeeld.
Zorgen is lichamelijk
Zorgen speelt in op de lichamelijkheid van het menselijke bestaan. Zorgen is het voortdurende zorgen voor eten, voor gezondheid, voor een goed huishouden. Zorgen is het zorgen van ouders voor kinderen, van kinderen voor hun bejaarde ouders, van partners voor elkaar. Zorgen hoort bij de privéwereld, we delen het met dieren, die evenals wij hun jongen beschermen en te eten geven.
Ouders verzorgen hun kinderen hoe dan ook, hoe moeilijk dat ook is. Kinderen verzorgen hun hoogbejaarde ouders tot het einde, en als dat niet kan voelen ze zich schuldig. Als in de privéwereld de ander jou nodig heeft, dan kun je daar niet zo maar mee ophouden en zeggen dat ze het zelf maar moeten doen. Als het stopt kan de dood volgen, het gaat om de biologische basis. Gij zult verzorgen, is een onvoorwaardelijke en absolute norm. Ook als je dat niet kunt, ben je toch schuldig als het fout gaat.
Zorgen en politiek handelen
Zorgen komt voort uit en hoort tot de privéwereld en speelt zo een centrale rol in de persoonlijke relaties daarbinnen, in goede en slechte tijden. Organisaties zijn echter gebaseerd op zakelijke verhoudingen, die in stand blijven zolang ze belangen dienen, en worden opgeheven als ze belangen schaden. Daar ben je niet tot het einde toe voor elkaar verantwoordelijk.[2] Politiek handelen, met beperkte verantwoordelijkheid voor elkaar, is daar de passende interactiestijl. Wie te veel een verzorgende interactiestijl hanteert en dat ook van anderen verwacht, zal zeer teleurgesteld worden. Wie een verzorgende stijl hanteert, loopt het gevaar speelbal te worden in spel van spelers, die het zakelijk houden. Parels voor de zwijnen. Zorg in een zakelijke omgeving zal noch het succes, noch de erkenning opleveren die worden verwacht en gehoopt. Maar vooral teleurstelling, stress en verlies van verbinding of eenzaamheid.
Zakelijk maar met je eigen stijl
Emma staat nu voor de uitdaging om haar nieuw verworven zakelijkheid te combineren met haar gerichtheid op inhoud en op goede relaties. Politiek spel wijst ze niet af. De nieuwe zakelijkheid geeft haar de mogelijkheid om duidelijker te zien welk spel er wordt gespeeld en om zelf kiezen welke rol ze daarin wil spelen. Ik vermoed, dat als je hierover verder na gaat denken, dat dan een intrigerende vraag rijst: op wat voor manier wil je zakelijk zijn, als je geen politieke spelletjes wilt, als je goede relaties nastreeft en veel aandacht hebt voor de inhoud? Hoe ben je zakelijk, maar wel met je eigen stijl? Met eigen waarden? Een vraag waar ik graag verder mee bezig wil zijn.
Vrijheid van denken
Emma heeft zich via het innerlijke gesprek bevrijd uit destructief machtsspel waarin anderen haar hadden betrokken, met druk die van buitenaf kwam. Via datzelfde innerlijke gesprek bevrijdde ze zich van een druk van binnen uit, van de absolute normen en waarden, en de begeleidende schuldgevoelens, die de verzorgende interactiestijl haar opdwong. Ze vergrootte haar vrijheid van denken.
Bevrijding van destructieve macht
Het verhaal van Emma laat een mogelijkheid zien, die natuurlijk niet altijd te realiseren zal zijn, maar die we wel serieus moeten nemen en verder onderzoeken. Innerlijke gesprekken hebben een mogelijkheid om mensen te helpen om, eventueel ondersteund door anderen, zichzelf een veilige ruimte geven tot ongestoorde en constructieve zelfkritiek en zelfsturing. Innerlijke gesprekken kunnen mensen helpen, om zich een zekere vrijheid te bevechten, ten opzichte van anderen, maar ook ten opzichte van zichzelf, en geen speelbal te worden in destructieve machtsspelen die hen dreigen mee te slepen.
Het project organisatiemacht
Ik heb een viertal boeken geschreven over macht en politiek spel. En daar ook vaak les over mogen geven. Ze geven breed inzicht in hoe macht werkt, hoe jij daar mee omgaat en mooie tips voor de praktijk.
Deze blog is er één in een serie over macht. Ik wil daarmee macht in organisaties bespreekbaar maken. Ik kon daarmee beginnen op basis van de verhalen die mensen me vertelden en vertellen, als docent, in trainingen en via coaching. Waardoor ik op een praktijkgerichte en levendige manier kennis over de werking van macht kan delen. En iedereen wat kan leren over gebruik en misbruik van macht. Volg me dus voor de nieuwste blogs op Linkedin. Wil je alle blogs die zijn uitgekomen lezen, ga dan naar mijn website. (www.depolitiekedimensie.nl)
Macht in jouw praktijk
Heb jij een verhaal over macht, welke inzichten jij hebt opgedaan en wat je wilt delen met mij? Worstel je op je werk tussen je eigen waarden en het politieke spel? Of heb je dat al achter je en daar veel over geleerd? Wat bracht dat? Mail me dan met een korte beschrijving van de situatie. Zit er voldoende verhaal dan interview ik je graag voor deze blogserie. martin@depolitiekedimensie.nl.
Of misschien loop je vast in een politiek spel waar je uit wilt komen? Of inzicht in hoe macht jou in de greep houdt? Ik coach confronterend en effectief. Een andere optie is het volgen van online trainingen. Kijk op mijn website voor meer informatie daarover.
