Hoogleraar B. van de Universiteit van Amsterdam heeft zich schuldig gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag. Veel commentaar richt zich op het onvermogen van bestuurders om te reageren. Vandaar dat de UvA nu leidinggevenden gaat trainen hoe ze hier mee moeten omgaan. Maar minstens zo belangrijk is de vraag waarom de slachtoffers zich lieten bespelen. Is het voorstelbaar dat zij zich met succes kunnen verzetten? Ik meen van wel.
Hoogleraar B. heeft dit gedrag jarenlang vertoond. Ieder wist het, niemand deed er wat aan. Wie het wel probeerde kreeg de kous op de kop van de betrokken bestuurders. Natuurlijk is het onverstandig om in je eentje te proberen het gevecht aan te gaan met een machtige hoogleraar. Met jouw verhaal tegen het zijne sta je niet sterk. Maar het kan anders: zoek bondgenoten die je helpen en steunen.
Hoe dat te doen? Want je bent speelbal en je wilt eronder uit. Maar je wilt ook je studie voltooien, promoveren, werk krijgen. Neem dus allereerst de tijd. Luister goed naar de verhalen over de hoogleraar. Vorm je een doordacht beeld van wat er aan het gebeuren is, ook buiten jouzelf om. Wie zijn de andere speelballen, wie zijn belangrijke toeschouwers?
Iedereen heeft betrouwbare collega’s. Ga met hen in gesprek over wat er gebeurt, praat over de problemen, bij jouzelf maar ook bij anderen. Je kunt hen om hulp vragen. Die zouden ze misschien best willen geven, maar dan wel onder bescherming tegen mogelijke represailles. Vertrouwen en vertrouwelijkheid zijn van groot belang.
Samen kun je naar de vertrouwenspersoon gaan, naar andere hoogleraren of bestuurders. Juist omdat je met een groep komt, heeft je verhaal meer kracht, en tegelijk meer bewijskracht dan de klacht van een enkel individu. Samen heb je macht, ben je minder gemakkelijk af te schepen. Als de interne weg binnen de universiteit niet goed lukt, kun je ook naar buiten en de publiciteit zoeken. Samen hoef je geen speelbal te zijn en geen toeschouwer te blijven. Samen maak je van de dader de speelbal.
Misschien is dat niet ‘netjes’ tegen hoogleraar B? Kijk eens naar de persoonlijke schade die hij aanricht. Wie niets doet terwijl dat wel kan, en hem zo zijn gang laat gaan krijgt toch enige medeverantwoordelijkheid.
Als jij en je collega’s elkaar niet steunen, dan laten jullie je uiteen spelen door het machtsspel van machtige enkelen. Laat dat niet toe. Leer tegelijk hoe belangrijk het is om met elkaar misstanden aan te pakken en waar nodig je verantwoordelijkheid te nemen.
