Macht moet bespreekbaar worden
Macht in organisaties schept een krachtenveld, dat bepalend is voor hun (on-) stuurbaarheid en hun verbeterpotentieel. Macht is een managementprobleem, dat alle aandacht verdient. Macht moet gewoon worden en dus bespreekbaar. De inzet ervan breed doordacht en gestuurd. Ik werk met passie en overtuiging er aan om macht op de organisatie-agenda te krijgen.
Ik ben bezig met een blogserie over macht, gebaseerd op de verhalen van mensen die me over hun ervaringen vertelden. Ik publiceer ze op LinkedIn. Je kunt ze ook lezen op mijn website: De Politieke Dimensie Volgend jaar bundel ik al die verhalen in een nieuw boek.
Het derde artikel in drieluik over invloedstijl
Ik heb enkele gesprekken over haar invloedstijl gevoerd met Suzanne, een vrouwelijke commercieel directeur bij een technologiebedrijf. In die gesprekken kwam het volgende naar voren:
- Ze weet haar verbindend vermogen, ze is een mensen-mens, te combineren met de zakelijkheid die in haar werksituatie nodig is, en
- Ze is goed in staat om het wat mannelijke relatiespel in haar organisatie goed mee te spelen.
In die gesprekken vergeleken we haar stijl met die van andere vrouwen, ook verbindend en mensgericht, maar zonder de aanpassing aan de bedrijfsomgeving die Suzanne bij zichzelf opmerkte. In dit artikel gaan we nader in op de omgang tussen vrouwen, de valkuil van de krabbenmand en de uitdaging om elkaar actief te helpen in het zoeken van de posities waar ze recht op hebben.
Het machtsspel tussen vrouwen
In het gesprek kwam ook de interactie aan de orde tussen haar en andere vrouwen in de organisatie. In de eerste plaats benadrukte ze, dat die andere vrouwen, evenals zijzelf het mannelijkerelatiespel met plezier meespeelden. Dat leidde direct tot een opmerking over de omgang tussen vrouwen onderling.
Wat ik wel meer en meer zie is tussen mij en andere vrouwen is dat we elkaar meer helpen, en minder onderling concurreren. (De krabbenmand). Ik help andere vrouwen graag, maar anderen helpen mij ook. Dat kan met mijn positie samenhangen, maar kan ook een teken des tijds zijn.
Suzanne beschrijft hier een specifiek en belangrijk machtsspel: macht mobiliseren. Hoe is dat helpen te begrijpen?
Een spel met respect en zelfrespect
Ik probeer een verklaring te vinden in het mannelijke relatiespel in de organisatie waar Suzanne werkt. Kenmerkend voor dat relatiespel is de centrale plaats van respect. In de plagerige omgang tussen medewerkers vallen ze elkaar aan op zwakke en sterke punten en steken daar op een humoristische manier de gek mee. Het spel met respect vraagt van de deelnemers dat ze het zelfrespect en de kracht hebben om te kunnen uitdelen en incasseren. Al ‘vechtend’ laten ze hun zelfrespect en zelfvertrouwen zien, en ontwikkelen ze respect voor elkaars weerbaarheid. Dit gebeurt volgens Suzanne op een manier die zij als veilig ervaart en bovenal op een humoristische manier.
Dat spel met respect zal zich niet alleen tussen Suzanne en mannen hebben voltrokken, maar ook tussen de vrouwen onderling. Ook die zullen met elkaar het spel met respect en zelfrespect hebben gespeeld, en zullen daardoor een verhouding van wederzijdse waardering hebben ontwikkeld.
Van spel met respect naar spel met macht
Als je elkaar wederzijds respecteert, dan lijkt mij dat een sterke basis om elkaar datgene te gunnen, wat je gezien dat respect ook waard bent, en elkaar daarin ook te helpen. Je helpt elkaar tegelijk aan een betere machtspositie.
Ik denk dat de begrippen macht en relatie heel belangrijk zijn. Ik respecteer jou, wij hebben een goede connectie en ik vind het belangrijk dat vrouwen meer macht krijgen, dus help ik jou want dat helpt mij ook.
Het spel van de krabben
Het gedrag van krabben is daarmee in volledige tegenspraak. Ook dan wordt een machtsspel gespeeld, maar dan op negatieve manier. Degene die weg wil uit de krabbenmand moet macht mobiliseren bij beslissers en proberen om bij hen een goede naam te krijgen. Het machtsspel in de krabbenmand zal bestaan uit het tegenwerken van die macht mobilisering, door bij beslissers een beeld te schetsen van zwaktes die een keuze tot bevordering belemmeren. Het spel met de relatie van de vrouwen in de mand richt zich op de relatie tussen beslisser en stijgster, op het beeld dus dat de beslisser van die stijgster heeft.
Waarom zouden vrouwen in de krabbenmand dit negatieve machtsspel spelen? Wat drijft hen? Zou misschien worden geleid door onderling wantrouwen? Ik stelde die interpretatie aan Suzanne voor. Ze gaf een voor mij verrassend antwoord.
Bij vrouwen is dit vaak een gebrek aan zelfvertrouwen. Vrouwen hebben over het algemeen minder zelfvertrouwen.
Wat doet gebrek aan zelfvertrouwen?
Dat bood voor mij een nieuw perspectief. Maar nog geen inzicht. Waarom zou een gebrek aan zelfvertrouwen ertoe leiden, dat men andere vrouwen die willen stijgen de mogelijkheid daartoe probeert te ontnemen?
Laten we eerst eens kijken naar de krab die de mand uit wil. Als diekrab weinig zelfvertrouwen heeft, dan is het begrijpelijk dat ze dat na enige tegenwerking en een schets van haar beperkingen al snel van haar poging afziet. Dit antwoord verklaart wel het snelle opgeven van stijgingspogingen, maar niet het verzet van andere vrouwen tegen die stijging.
Wat zou krabben die in de mand achterblijven drijven om andere krabben tegen te houden? Wat voor relatiespel spelen zij, met wat voor beelden van zichzelf, van elkaar en van de stijgster? Gebrek aan zelfvertrouwen bij de blijvers lijkt mij geen verklaring. Wat dan wel?
Gebrek aan respect?
Wat Suzanneen haar vrouwelijke collega’s sterkte in hun onderlinge hulp was wederzijds respect. Geen algemeen respect, maar een positieve waardering voor de sterke kanten van elkaar. Dat wederzijdse respect was resultaat van hun onderlinge invloedstijl, hun specifieke, mannelijke spel met respect. Zou bij krabbenmand-spel juist gebrek aan respect geen verklaring kunnen zijn? Zouden vrouwen in de krabbenmand misschien een negatief spel met respect voor de stijgster kunnen spelen?
Spelen met respect en disrespect
Om daarop een antwoord te geven wil ik eerst het positieve spel met respect beschrijven, zoals ik dat bij Mandela vond. Ik schreef een boek over zijn politieke spel: ‘Politiek Meesterschap, vechten en verbinden bij Mandela’. Ik vormde mezelf al denkend en schrijvend een beeld van het spel met respect zoals hij dat speelde. In zijn boek ‘De lange weg naar Vrijheid’ vertelt hij over allerlei mensen die hij ontmoette. Als hij iemand in zijn verhaal introduceerde, medestander of vaak ook tegenstander, dan begon hij met een betuiging van respect, met een goed doordachte beschrijving eigenschappen of handelingen waarom die persoon dat respect verdiende. Hij begon dan als volgt met zijn beschrijving:
‘Wat ik respecteerde in A was……… “
Met dit voorbeeld voor ogen kan ik het relatiespel tussen vrouwen in de krabbenmand opvatten als een spel met disrespect, het negatief van het spel dat Mandela speelde. De eigenschappen die ze van elkaar bespreken zijn niet hun respecteerbare eigenschappen, maar juist eigenschappen die geen respect verdienen, negatieve kritiek.
Waarom dat spel met disrespect?
Waarom zouden vrouwen dit negatieve spel met respect spelen? Suzanne sprak van gebrek aan zelfvertrouwen. Je zou dat ook kunnen beschouwen als gebrek aan zelfrespect. Stel dat je al een negatief beeld hebt van vrouwen in leidende posities, een vooroordeel, dat zich vanaf vroege tijd in je bewustzijn genesteld heeft. Dat negatieve beeld slaat op jezelf terug en tot weinig respect voor jouw stijgingsmogelijkheden. Het geld ook voor medevrouwen.
Eén ding lijkt mij zeker na deze analyse. Vrouwen moeten leren om elkaars macht te mobiliseren bij het streven naar promotie. Dat vereist allereerst geloof in de mogelijkheden van elkaar om een promotie waar te maken. En ook afzien van een spel met disrespect, waarin de aandacht zich concentreert op waar men niet goed is. Leer het van mannen, ontwikkel je eigen old girls network. Nog beter denk ik: een old peoples network. Waarom zou je mannen negeren?
Hoe zit dat met macht op jouw werk?
Heb jij een verhaal over macht? Loop je vast? Heb je het gevoel dat je een speelbal bent? Of heb je je juist succesvol in het machtsspel gemanoeuvreerd? Bestuurder, manager of professional, ik wil graag jouw ervaringen horen. Mail of bel me dan met een korte beschrijving van de situatie. Zit er voldoende verhaal dan interview ik je graag (anoniem) voor deze blogserie. Hier vind je meer informatie over wie ik ben en waar ik te vinden ben en wat ik te bieden heb.
